Nu telers en bestuurders elkaar weer tijdens bijeenkomsten kunnen ontmoeten, worden vooral grote zorgen gedeeld. Dat constateren ledenraadslid Annelous Groenwold en Arjan de Rooij, directeur Agro. Waar Arjan ook kansen ziet, toont Annelous zich een kritische gesprekspartner. “We zitten op de goede weg, maar er moet wel een schepje bovenop.”
Over de vraag wat haar en haar collegaakkerbouwers het meeste bezighoudt, hoeft Annelous Groenwold niet lang na te denken. Meer nog dan wet- en regelgeving, speelt de inflatie hen nu parten. Ze vertelt: “We hebben thuis een Veenkoloniaal bouwplan. In het voorjaar begin je al met het maken van kosten voor opbrengsten die pas vanaf september/oktober tot mei volgend jaar binnenkomen. De liquiditeit staat onder druk. Prijzen van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen zijn enorm gestegen, en ook die van zaaigoed en pootgoed. Al vóór het groeiseizoen kwam de kostprijs onder druk te staan en telers vragen zich af wat hen de rest van het jaar nog staat te wachten.”
Arjan de Rooij vertelt: “Als akkerbouwer en lid van Royal Avebe heb je maar beperkte mogelijkheden om die stijging van kosten voor benodigde input zoals meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en brandstof terug te verdienen in productiviteitsverbetering. Akkerbouwers streven altijd al naar optimale productiviteit. Het moet in de zetmeelaardappelteelt door Avebe in de markt verdiend worden. Positief aspect is dat onze collega-producenten in Europa, en hun aardappelleveranciers, met vergelijkbare kostenstijgingen te maken hebben. Daardoor ligt het voor de hand om deze stijgingen door te vertalen naar onze afnemers.”
Annelous: “Het geluid dat je in het veld hoort is: de prestatieprijs stijgt, maar deze moet meer gaan stijgen. Avebe geeft aan dat de huidige situatie ook kansen creëert. Dat is mooi, maar ook echt nodig, anders moeten telers er geld bij leggen.” Arjan: “Door inspanningen van Avebe moet de verdiencapaciteit, de mate waarin toegevoegde waarde wordt gecreëerd, toenemen. Doordat de omstandigheden in korte tijd zijn veranderd, moeten we die waardecreatie sneller realiseren. Op de eerste plaats door onze producten in de markt tegen een hogere prijs te verkopen, maar ook door scherp te zijn op onze eigen kosten, en de manier waarop we produceren en aardappelen verwerken.”
Arjan: “Ondanks de enorme kostenstijging van energie, verpakking en transport naar onze klanten, is de campagneprijs voor 2021 boven het niveau van het voorgaande jaar uitgekomen. Voor het nieuwe seizoen verwachten we dat we de gestegen kosten in de keten van teelt en verwerking kunnen doorzetten naar de markt. De prestatieprijs zal volgend jaar naar verwachting een flinke stap maken. Iets wat, onder andere door de onzekerheid in de markt en de enorme kostenstijgingen, niet vanzelfsprekend is. De bedoeling is duidelijk meer dan honderd euro per ton. De oorlog in Oekraïne zorgt voor een fluctuerende markt in grondstoffen en energie. Dit creëert onzekerheid, maar ook kansen in de markt. Op grond van de nieuwe realiteit en de druk op de liquiditeit van de bedrijven van onze leden zal de basisprijs op een aanmerkelijk hoger niveau liggen dan vorig jaar.”
Hij vervolgt: “Ook Avebe heeft te maken met beduidend hogere energiekosten voor de verwerking van de aardappel. Een nat product verwerken tot een droog eindproduct is behoorlijk energieconsumerend. Dat is een forse uitdaging en geeft onzekerheid. Transportkosten zijn ook afhankelijk van containerbedrijven. Zo leidde het coronavirus in april weer tot lockdowns in China, zoals in Shanghai. Dat heeft flinke invloed op de haven daar, met vertraging en prijsverhogingen als gevolg.”
Annelous: “Naast grote zorgen over de prijsvorming, is het voor agrariërs ook moeilijk om rustig te blijven bij de steeds veranderende wet- en regelgeving. Mensen voelen zich aangevallen, ervaren hoe ze continu als schuldige worden aangewezen. Doordat dit steeds wordt herhaald is de frustratie en boosheid groot. Bij ons thuis, en ook bij collega’s. Met de Brancheorganisatie (BO) Akkerbouw en andere partijen in de keten heeft Avebe hier meteen een vuist tegen gemaak. Dat geeft enerzijds veel vertrouwen. Maar het frustreert telers ook dat je met zoveel partijen energie moet steken in plannen die achter een bureau zijn bedacht, plannen die geen raakvlak hebben met de praktijk. Die tijd is nu juist zo nodig voor innovatie en marktontwikkeling, zodat we het hoofd kunnen bieden aan de stijging van de kostprijs.”
Arjan: “Er komt in heel NoordwestEuropa veel op de landbouw af. Kijk alleen al naar de Farm to Fork strategie van de Europese Unie. Deze strategie streeft naar meer biodiversieteit, bescherming van het grondwater en het oppervlaktewater, het terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en doelstellingen rondom biologische landbouw. Ook bij individuele bedrijven leeft het besef dat we ons willen en moeten aanpassen. Waar we problemen mee hebben is de snelheid waarmee dit moet gebeuren en de onzekerheid die dit met zich meebrengt. Beleidsmakers gaan voorbij aan het feit dat je op een landbouwbedrijf investeringen doet voor tien of twintig jaar. Met het zo snel veranderen van wet- en regelgeving is dat niet mogelijk.”
Arjan verklaart: “Het biedt ook kansen, omdat een belangrijk antwoord op de uitdagingen ligt in het gebruik van de juiste aardappelrassen. Met ons kweekbedrijf Averis hebben we een fantastische uitgangspositie om in te kunnen spelen op de veranderende weten regelgeving. Door rassen te kweken die meer resistent zijn tegen ziektes, waardoor
minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn en die ook efficiënter omgaan met meststoffen, waardoor emissies naar grond- en oppervlaktewater kleiner worden.”
Annelous: “Dat klinkt heel mooi en toch maakt overheidsbeleid het moeilijk om nu te zeggen: daar heb ik wat aan. We weten niet waar we aan toe zijn, daarom
kijken we als telers vol ongeduld uit naar die innovaties.” Arjan: “We zijn denk ik met de juiste dingen bezig om versneld meerwaarde te creëren en daarmee de aardappelprijs op een hoger niveau te krijgen.” Annelous knikt instemmend. “Op dit moment geeft Avebe zeker voldoende perspectief. We hebben er vertrouwen in. Ledenbinding is erg belangrijk, maar het zijn onzekere tijden. Je pakt als akkerbouwer eerst je rekenmachine.”
